زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

الاجتهاد و التقلید (للشیخ الانصاری)





مولف این کتاب، شیخ مرتضی انصاری از علمای بزرگ و از چهره‌های درخشان فقهای شیعه در قرن سیزدهم هجری است. این کتاب به بررسی مسالۀ اجتهاد و شرایط تقلید پرداخته است.


۱ - معرفی اجمالی



مؤلف در آغاز به بیان معنای لغوی و اصطلاحی تقلید و بیان موضوع آن و سپس به بحثی عمیق و گسترده در این رابطه و شرح و توضیح مسائل آن می‌پردازد.
شیخ انصاری در این کتاب به آراء و نظریات دیگران دربارۀ جواز یا حرمت تقلید با ذکر ادلۀ هر یک اشاره دارد. وی در هر مساله مباحث مهم و تنبیهات فراوانی آورده است. (مقدمه و تحقیق آقای محمد محلاتی بر کتاب الاجتهاد و التقلید)

۲ - شیوۀ نگارش



صرف نظر از دقت نظر و عمق آراء و حدس صائب شیخ انصاری که زبانزد تمامی اندیشمندان است، برای نشان دادن شعاع اثر گذاری شیخ اعظم و جایگاه بلند وی مباحث زیر طرح می‌گردد:
در نوآوری شیخ تردیدی نیست و بسیاری نیز به این امر اعتراف کرده‌اند. شاگرد وی، میرزای آشتیانی، در بحر الفوائد گفته است: «کیف و هو مبتکر فی الفن بما لم یسبقه فیه سابق».
از دیگر ویژگیهای ایشان تنبیهات فراوانی است که برای مسائل گوناگون می‌آورد. در هر مبحثی، پس از طرح نزاع و ذکر اقوال و نقد و بررسی آن، ملحقاتی باقی می‌ماند که مسکوت گذاردن آنها سبب نقصان پژوهش و تحقیق می‌گردد. شیخ انصاری در پایان بسیاری از مباحث طرح شده، این لواحق را با عنوان تنبیهات مورد دقت نظر و کنکاش قرار داده است.
از دیگر برجستگیهای شیخ انصاری توان او بر طراحی موضوعات جدید و تازه و گسترده ساختن مباحث است. وی در هر مساله به دسته بندی و ابداع می‌پردازد.
حجم جستجو در اندیشه‌های دیگران از معیارهای ارزیابی، بلکه ارزشیابی پژوهشها و تحقیقات است. شیخ انصاری از این نگاه نیز محققی بنام و برجسته است.
[۱] آینۀ پژوهش- سال پنجم- شمارۀ سوم.


۳ - ارزش و اعتبار کتاب



شخصیت شیخ انصاری در حوزه‌های علمیۀ شیعه ناشناخته نیست. مقام بلند او در فقه و اصول، بیش از یک قرن است که بر مراکز علمی سایه افکنده و او را طلایه دار این دو دانش کرده است. آثار و نوشته‌های بر جای مانده از این بزرگ مرد، فراوان است و کتاب حاضر نیز یکی از آثار گرانمایه‌ای است که از این اندیشمند بزرگ جهان اسلام به دست ما رسیده است.

۴ - سخن آقا بزرگ تهرانی



آقا بزرگ تهرانی در کتاب ارزشمند خود الذریعة الی تصانیف الشیعة در این باره می‌فرماید:
«الاجتهاد و التقلید للعلامة الانصاری، الشیخ الاجل، المرتضی بن المولی محمد امین بن المرتضی بن شمس الدین بن احمد بن نور الدین بن محمد صادق الانصاری الدزفولی التستری النجفی، المولود سنة ۱۲۱۴ و المتوفی سنة ۱۲۸۱، رایت فی کتب تلمیذه الاجل آیة الله المجدد میرزا محمد حسن الشیرازی بسامراء اوله التقلید لغة جعل الغیر ذا قلادة و منه تقلید الهدی».
یعنی «کتاب اجتهاد و تقلید نوشتۀ علامۀ انصاری، شیخ اجل، مرتضی فرزند محمد امین فرزند مرتضی فرزند شمس الدین فرزند احمد فرزند نور الدین فرزند محمد صادق انصاری دزفولی شوشتری نجفی، متولد سال ۱۲۱۴ و درگذشت سال ۱۲۸۱ هجری قمری. نسخه‌ای از این کتاب را در کتابخانۀ شاگرد بزرگ ایشان آیت‌الله مجدد میرزا محمد حسن شیرازی در شهر سامرا دیده‌ام. در آغاز این کتاب آمده...»

۵ - پانویس


 
۱. آینۀ پژوهش- سال پنجم- شمارۀ سوم.
۲. الذریعة الی تصانیف الشیعة، آقابزرگ تهرانی، ج۱، ص۲۷۲.    


۶ - منبع




نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.